Σάββατο 9 Οκτωβρίου 2010

Zeitgeist Newsletter #1 part 2

Η Επιστημονική Μέθοδος στο Μικροσκόπιο
της Karen E. Siragusa
Ποτέ δεν πίστευα ότι πραγματικά θα συνέβαινε σε μένα! Ξέρω ότι ακούγεται κλισέ, αλλά... πραγματικά... δεν είχα ιδέα! Είχα ήδη καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το ποσοστό της εγκληματικότητας είναι απλά παραφουσκωμένο από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης... ωστόσο, η πιθανότητα αποφάσισε να περάσει από εδώ και να κάνει μια επίσκεψη. Μια απλή υπενθύμιση της φύσης της ζωής γενικότερα, και ότι αργά ή γρήγορα θα βιώσεις κάτι που παρεκκλίνει τόσο από τις συνήθεις προσδοκίες σου από αυτό τον κόσμο, που δεν μπορείς να κάνεις τίποτα άλλο, από το να καθίσεις και να παρατηρήσεις το πώς σε επηρεάζει.
Η ημέρα μου άρχισε πολύ καλά, στην πραγματικότητα, όταν βγήκα από την πόρτα μου χθες σε μια από τις πρώτες, πραγματικά ανοιξιάτικες ημέρες στο Χιούστον του Τέξας. Ο αέρας έχει μια ξεχωριστή ποιότητα εδώ όταν εμφανίζεται η πραγματική αλλαγή μεταξύ των εποχών, και η επιπλέον ηλεκτρική φύση της καινούριας ζωής είναι περισσότερο απτή.
Περπάτησα προς το αυτοκίνητό μου, το ξεκλείδωσα, μπήκα μέσα, κι ενώ πετώντας το πορτοφόλι μου πάνω στο κάθισμα του συνοδηγού, παρατήρησα ένα ορθογώνιο “πράγμα” στο πάτωμα. Μη έχοντας ένα πλαίσιο αναφοράς για ένα τέτοιο “πράγμα” που να ήταν εκεί στο παρελθόν, το μυαλό μου απέτυχε να συλλάβει έναν ορισμό. Κάθισα σε μια κατάσταση σύγχυσης, και είδα ότι και το μεσαίο πάνελ φαινόταν επίσης περίεργο. Δεν μου έκανε κλικ με την πρώτη... Πραγματικά παρατήρησα συνειδητά τα λίγα δευτερόλεπτα του χρονικού κενού. Μέχρι τώρα, στο 100% των περιπτώσεων που είχα μπει στο αυτοκίνητό μου, είχα παρατηρήσει το ίδιο εσωτερικό περιβάλλον. Τώρα είχα να κάνω με μια νέα εξαίρεση στον κανόνα που το μυαλό μου είχε δημιουργήσει, ο οποίος ήταν “Κάθε φορά που μπαίνω στο αυτοκίνητό μου, βλέπω το ίδιο σκηνικό”. Έχοντας ένα διαφορετικό σκηνικό μπροστά στα μάτια μου ήταν, όντως, ένα μάθημα.
Το μετρήσιμο χρονικό κενό εμφανίστηκε επειδή η παρατήρησή μου δεν απέδωσε κατ’ ευθείαν ένα γνωστό συμπέρασμα, δηλαδή οι συνάψεις στον εγκέφαλό μου αναζήτησαν τα δεδομένα μου και συνδέθηκαν με κάποιου είδους συσχετισμό που έδωσε τελικά έναν εντελώς νέο προσδιορισμό. Το συμπέρασμά μου, αφότου ΚΥΡΙΟΛΕΚΤΙΚΑ δεν αναγνώριζα το τι έβλεπα, ήταν “Ωχ, οι κεντρικοί αεραγωγοί έχουν αφαιρεθεί, και το στέρεο βρίσκεται δύο εκατοστά πιο μπροστά απ’ ότι συνήθως είναι... κάποιος θα προσπάθησε να το βγάλει!”. Κάποιος προσπάθησε να ξηλώσει το στερεοφωνικό μου. “Προσπάθησε” είναι η λέξη κλειδί εδώ, διότι ήταν προφανώς “βραδιά ερασιτεχνών στο Απόλλο”.
Έχω μάθει τα τελευταία χρόνια να μην πανικοβάλλομαι, εν μέρει χάρη στο Γυρίστε το Γαλαξία με Ώτο-Στόπ (The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy), που έχει ένα σωρό πρακτικών υπερβατικού διαλογισμού και συμβουλών προσωπικής βελτίωσης, κι έτσι είχα τη δυνατότητα να παρατηρήσω το συμβάν από την προοπτική ενός τρίτου παρατηρητή αντί να εισέλθω αμέσως σε μια κατάσταση σοκ. Αυτό που έμαθα από αυτή την εμπειρία είναι συναρπαστικό για εμένα, και ήταν η αφορμή για αυτό το άρθρο σε σχέση με την εξερεύνηση του συνόλου της επιστήμης σαν μεθοδολογία με την οποία οι άνθρωποι συνηθίζουν εγγενώς να μαθαίνουν για τον κόσμο γύρω τους και τη θέση τους σε αυτόν. Ναι, αυτή η μεθοδολογία πράγματι ανακύπτει, όπως θα δείτε σε λίγο.
Με λίγα λόγια, ο καθένας χρησιμοποιεί την επιστημονική μέθοδο κάθε μέρα, όλη την ώρα. Αυτή είναι απλά η διαδικασία με την οποία προσλαμβάνουμε τα δεδομένα μέσω των 5 αισθήσεών μας από το περιβάλλον, δημιουργούμε βάσεις δεδομένων στο μυαλό μας, και στη συνέχεια χρησιμοποιούμε όλες τις δεξιότητες κριτικής σκέψης που μαθαίνουμε από άλλους ανθρώπους για την επεξεργασία/σύνδεση αυτών των δεδομένων... και, φυσικά, εξάγουμε συμπεράσματα. Έτσι, ο καθένας από εμάς είναι επιστήμονας! Ναι, ακόμη και όσοι από εσάς δεν έχετε όρεξη για γνώση, έτσι λειτουργείτε. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν πατούν στα χνάρια της επιστημονικής μεθόδου για να πάρουν αποφάσεις στη ζωή τους. Ωστόσο, η μέθοδος είναι απλώς η περιγραφή μιας διαδικασίας που συμβαίνει φυσικά και, μετά από ένα ορισμένο σημείο της ανάπτυξης στην παιδική μας ηλικία, στιγμιαία για τον καθένα. Με πιο απλά λόγια, το περιβάλλον διαμορφώνει αυτό που είστε, παρέχοντας το είδος των δεδομένων στο οποίο εκτίθεστε, και είναι πολύ σημαντικό να υπογραμμιστούν οι διαδικασίες που χρησιμοποιείτε για να λαμβάνετε αποφάσεις με βάση τα στοιχεία που έχετε συγκεντρώσει. Αυτές οι διαδικασίες για τη λήψη αποφάσεων μαθαίνονται επίσης από την αλληλεπίδρασή σας και την παρατήρηση των διαδικασιών των άλλων ανθρώπων.
Μιμούμαστε τους ανθρώπους γύρω μας καθώς μαθαίνουμε και ακολουθούμε τις διαδικασίες τους. Μπορείτε να το δείτε αυτό όταν δύο παιδιά παίζουν μαζί. Πιθανότατα θα αναλάβουν υποκριτικούς ρόλους που προσομοιώνουν τους ενήλικες στη ζωή τους. Το ένα θα προσποιηθεί ότι καπνίζει ένα τσιγάρο σαν τη μητέρα του και το άλλο θα προσποιηθεί ότι μιλάει όπως ο πατέρας του. Η καθηγήτρια πολιτικών επιστημών στο κολέγιο, μας έδωσε μια φορά ένα μάθημα σχετικά με τη λογική σκέψη. Μας έλεγε πολλές ιστορίες για την προσπάθεια της μητέρας της να την προστατεύσει από σωματική βλάβη. Η μαμά της της έλεγε πράγματα όπως “Μην αγγίζεις την πρίζα!. Αρουραίοι θα πηδήξουν από εκεί και θα φάνε τα μάτια σου!” Φυσικά, κατά πάσα πιθανότητα κανείς δεν έχει βιώσει ποτέ αυτό το γεγονός, αλλά στην προσπάθεια να ελέγξει τη συμπεριφορά της καθηγήτριάς μου ως παιδί, η μαμά της της είχε δώσει ασυνείδητα ένα μάθημα λογικής. Η καθηγήτριά μου μοιράστηκε μαζί μας πώς της πήρε χρόνια για να καταλάβει πώς να σκέφτεται λογικά και να επανεκπαιδεύσει τον εαυτό της να ανταποκρίνεται σε ορισμένες καταστάσεις χωρίς άλματα σε υπέρμετρες φοβίες για το άγνωστο ή παράλογο. Κατέληξε τη διάλεξή της αυτή λέγοντας “Παρακαλώ, διδάξτε τα παιδιά σας τη λογική, αφήστε τα να γνωρίσουν την αλήθεια, γιατί απλά αν στοχεύετε μόνο στην προστασία τους θα προκαλέσετε δυστυχία.” Ποτέ δεν θα ξεχάσω εκείνη την ομιλία.
Ένα άλλο έγκυρο σημείο είναι ότι, εάν δεν γνωρίζουμε πώς και γιατί οι άνθρωποι σε άλλα μέρη κάνουν πράγματα με διαφορετικό τρόπο, τα δεδομένα μας είναι κάπως περιορισμένα, κι έτσι δεν έχουμε τη δυνατότητα να επιτρέψουμε αυτά τα δεδομένα να εισέλθουν στη διαδικασία λήψεως των αποφάσεών μας. Η άγνοια δεν είναι και προς το απώτερο πλεονέκτημά μας, σε έναν κόσμο όπου γίνεται όλο και πιο γρήγορα προφανές, ότι ο πλανήτης είναι πραγματικά τόσο διασυνδεδεμένος μεταξύ του σε πολλά επίπεδα, οικολογικά και άλλα.
Όταν παρουσίασα αυτές τις έννοιες στην εκδήλωση της ZDAY 2010, ένα μέλος του κοινού ανέφερε με έκπληξη, “Ενδιαφέρον τρόπος για να το δει κανείς, δεν το είχα σκεφτεί ποτέ με αυτόν τον τρόπο.” Πράγματι, μπορώ να πω με κάποια βεβαιότητα ότι ούτε ένας άνθρωπος δεν διέπει την ημέρα του, χρησιμοποιώντας συνειδητά την επιστημονική μέθοδο σε κάθε στιγμή. Φανταστείτε πώς θα δούλευε κάτι τέτοιο! “Τώρα που έχω εκφράσει την υπόθεση ως ‘Χρειάζομαι μία ποσότητα 230ml νερού για την εκπλήρωση των βιολογικών μου αναγκών.’ για να απευθυνθώ στο ερώτημα ‘Γιατί αισθάνομαι δίψα;’, γνωρίζοντας ότι η έρευνά μου στο θέμα παράγει τεράστιες πηγές δεδομένων καθώς μελέτες έχουν ήδη πραγματοποιηθεί όσον αφορά το νερό ως βασικό στοιχείο στη λειτουργία των βιολογικών οργανισμών. Γι’ αυτό θα εκτελέσω το πείραμα της κατάποσης των 230ml νερού και θα καταγράψω τα αποτελέσματα αυτού του πειράματος κάθε 2 λεπτά για να διαπιστώσω αν η δίψα μου όντως υποχωρεί όπως είναι καταγεγραμμένο... “
Όπως μπορείτε να δείτε, χρησιμοποιώντας συνειδητά τη διαδικασία σε ΚΑΘΕ στιγμή, δεν είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος χρήσης της μεθόδου. Γι’ αυτό και η ανακύπτουσα φύση της μεθοδολογίας. Κάθε φορά που πίνετε ένα ποτήρι νερό και δεν είστε διψασμένοι πλέον, θα ενισχύεται αυτό το συμπέρασμα χωρίς να χρειαστεί ποτέ να το σκεφτείτε συνειδητά. Απίστευτο, ε;!;!
Τα ίδια τα βήματα είναι στην πραγματικότητα απλά. Το πρώτο βήμα είναι “Κάνω μια ερώτηση.” Χμμ, έγινε. Δεν είναι, ως επί το πλείστον, αυτό που κάνουμε ως άνθρωποι ούτως ή άλλως; Το δεύτερο βήμα είναι “Συλλογή Σχετικών Ερευνών.” Εντάξει, εδώ είναι η ουσία κατ’ εμέ, αυτό είναι που μας ξέφυγε. Οι άνθρωποι τείνουν να το παραλείπουν ή να το σκεπάζουν αυτό αρκετά συχνά, ακόμη και στις κοινότητες όπου η επιστημονική μέθοδος είναι γνωστή και σεβαστή. Προειδοποίηση εγωισμού: δεν τα ξέρεις όλα μόνο και μόνο επειδή παρακολούθησες μερικά μαθήματα! Το τρίτο βήμα είναι “Κατασκευή Μιας Υπόθεσης”. Αρκετά εύκολα, λόγω του ότι έχετε ήδη ερευνήσει το θέμα σας, θα πρέπει να έχετε πολλές διαφορετικές ιδέες για το πώς να απαντήσετε στην ερώτησή σας. Διαλέξτε αυτή που βασίζεται στις περισσότερες έρευνες για να ξεκινήσετε. Το τέταρτο βήμα είναι “Εξετάστε την υπόθεσή σας με το να κάνετε ένα πείραμα”. Εε! Πώς θα ξέρετε εάν η προτεινόμενη απάντησή σας είναι σωστή, αν δεν την δοκιμάσετε ποτέ; Και όσο πιο κοντά σε πραγματικές συνθήκες, τόσο το καλύτερο. Τα πειράματα δεν συμβαίνουν μόνο στα εργαστήρια, αυτό είναι στην ουσία η εξαίρεση. Το πέμπτο βήμα είναι “Ανάλυση των Δεδομένων Σας και Εξαγωγή του (των) Συμπεράσματος (-άτων).” Εντάξει, κάνατε τη δοκιμή σας. Λένε οι ενδείξεις ότι θα μπορούσατε να βγείτε σωστός ή λάθος; Και τέλος, το έκτοβήμα είναι “Ανακοινώστε τα αποτελέσματά σας.” Πείτε το σε άλλους ανθρώπους, ακόμα και αν το πείραμα αποδειχθεί πως η υποτιθέμενη απάντησή σας ήταν λάθος. Δώστε και σε άλλους την ευκαιρία να δοκιμάσουν τη θεωρία σας.
Όλα τα πειράματα είναι σημαντικά, διότι είτε αποκλείουν είτε αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο για απαντήσεις στις ερωτήσεις μας! Ο ίδιος ο Thomas Edison είπε, “Δεν έχω αποτύχει. Έχω βρει 10.000 τρόπους που δεν δουλεύουν.” Πώς θα μπορούσε να είναι ένας τόσο παραγωγικός εφευρέτης, αν δεν απέκλειε τόσες πολλές εναλλακτικές λύσεις, και αν δε μάθαινε από τα αποτυχημένα του πειράματα; Πράγματι, με αυτό τον τρόπο λειτουργεί η επιστημονική μέθοδος.
Εντάξει, τώρα ξέρετε τη μέθοδο! Ωστόσο, πώς ξέρουμε πόσο αληθινό ή πραγματικό είναι το συμπέρασμα από τη στιγμή που έχουμε φτάσει σε αυτό; Πώς ξέρουμε ότι έχουμε αναλύσει τα δεδομένα, χρησιμοποιώντας τα καλύτερα στατιστικά στοιχεία και μεθόδους; Πώς ξέρουμε ότι δεν ξεκινήσαμε με κάποια προκατάληψη ενσωματωμένη στο πείραμά μας, η οποία αλλοιώνει τα αποτελέσματα από την αρχή; Υπάρχει καλύτερος τρόπος για να υποβάλλουμε σε δοκιμή την υπόθεση; Πώς μπορούμε να εμπιστευθούμε προηγούμενα ευρήματα ερευνών και συγκεντρωμένα δεδομένα; Αυτά είναι ερωτήματα που απασχολούν τους επιστήμονες σε καθημερινή βάση, και αυτές είναι εξίσου πολύτιμες ανησυχίες όταν χρησιμοποιείται η επιστημονική μέθοδος στην καθημερινή μας ζωή.
Ναι, πράγματι εννοώ ΠΟΛΥΤΙΜΕΣ ανησυχίες. Οι ανησυχίες αυτές μπορούν να ρίξουν άπλετο φως σε συμπεράσματα που ασπάζονται η λαϊκή κουλτούρα και οι επικρατούσες ιδεολογίες, αλλά δεν αντιμετωπίζονται αρκετά συχνά από τους περισσότερους από εμάς. Οι ανησυχίες αυτές είναι πραγματικά η ουσία του θέματος, δεδομένου ότι η μέθοδος είναι τόσο καλή όσο η εφαρμογή της. Ελαττωματικά ή περιορισμένα στοιχεία  =  ελαττωματικά ή περιορισμένα συμπεράσματα. Είναι τόσο απλό. Αν νομίζετε ότι ο ουρανός είναι μπλε, επειδή ο μπαμπάς σας σάς είπε ότι είναι ένα γιγάντιος καθρέφτης που αντικατοπτρίζει το γαλάζιο των ωκεανών, και δεν έχετε ακούσει ή προσπαθήσει ποτέ να βρείτε οποιαδήποτε πληροφορία για το αντίθετο - αυτό θα είναι το συμπέρασμά σας. Είναι πολύ ποιητικό, είναι ωραία ιστορία, αλλά είναι αλήθεια;
Έτσι, πρέπει να ελέγχουμε τα αποτελέσματά μας ξανά και ξανά. Να ρωτάμε διαφορετικές ερωτήσεις σχετικά με τα αποτελέσματά μας και να τις προσεγγίζουμε από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι αυτά που ξέρουμε είναι αξιόπιστα, και όταν χρησιμοποιούνται, η επιστημονική μέθοδος μάς επιτρέπει να κινηθούμε προς την κατεύθυνση μίας όλο και μεγαλύτερης βεβαιότητας. Πόσο ωραίο είναι αυτό!
Για να τελειώσω, θα δηλώσω απλώς ότι είμαι ασφαλώς χαρούμενη που είχα ακόμα μια εμπειρία, η οποία ταρακούνησε λίγο την αντίληψή μου. Αφού έσπρωξα τις οπές του κλιματισμού πίσω στο ταμπλό, ανακάλυψα ότι το στερεοφωνικό του αυτοκινήτου μου πράγματι λειτουργεί ακόμα! Έτσι, δεν υπάρχει καμία πραγματική ζημιά, απ’ όσο γνωρίζω. Τα απολαμβάνω αυτά τα εκτός-του-συνηθισμένου περιστατικά τώρα, γιατί μαθαίνω τόσα πολλά και μου επιτρέπουν να επεκτείνω τις απόψεις μου όλο και περισσότερο. Το να συμπεριλαμβάνω ένα όσο το δυνατόν πιο πλήρες φάσμα κατανόησης, υπήρξε πάντα ένας από τους κύριους στόχους στη ζωή μου, και ελπίζω ότι το έχω ενθαρρύνει αυτό και μέσα σας. Βιώστε τη ζωή... και να ξέρετε ότι, όσο περισσότερα κάνετε, τόσο πιο πολύ γεμίζει η μνήμη σας με ποικίλα στοιχεία. Και όσο περισσότερα γνωρίζετε για την επεξεργασία αυτών των δεδομένων, πραγματικά τόσο το καλύτερο για όλους μας πάνω σε αυτόν τον πλανήτη που μοιραζόμαστε.


Ενημέρωση Παγκόσμιας Περιοδείας του Venus Project
από τον Joel Holt, εκπρόσωπο του Venus Project
Τη στιγμή που γράφεται το παρόν, o Jacque και η Roxanne βρίσκονται στη στάση “Ελλάδα” της παγκόσμιας περιοδείας διαλέξεων, έχοντας περάσει από την Κολομβία, την Αυστραλία, την Ιαπωνία, την Ινδία και τη Σλοβενία. Όλες οι εκδηλώσεις είχαν τεράστια επιτυχία. Η πρόσφατη διάλεξη στην Αθήνα παρουσιάστηκε σε ένα κατάμεστο ακροατήριο. Ο Jacque δήλωσε ότι οι περισσότεροι φοιτητές εκεί είναι πολύ ενημερωμένοι και ότι υπάρχει ένα καλά οργανωμένο Zeitgeist κίνημα στην Ελλάδα. Ακόμη και ένας μεγάλος τηλεοπτικός σταθμός εκεί έδειξε το Zeitgeist Addendum, και το Zeitgeist! O Jacque και η Roxanne είχαν επίσης μια ειδική συνάντηση με πλήθος παιδιών, στην οποία ζωγράφησαν τι θα ήθελαν να δουν στο μέλλον. Η Roxanne δήλωσε ότι πολλοί επιστήμονες που συνάντησαν εκεί, ενδιαφέρονται για αυτή την κατεύθυνση. Η επόμενη στάση είναι στην Ολλανδία. Θα δοθεί μια διάλεξη και υπάρχει μια μεγάλη έκθεση Τέχνης που θα αναδείξει το έργο του Jacque, το οποίο οργανώθηκε από την ομάδα του The Venus Project Design, με επικεφαλείς τον Andrew και τη Julita από το Λονδίνο. Ο Jacque θα δώσει επίσης διάλεξη παρουσία 600 Διευθύνων Συμβούλων για τη συνεδρίαση της δέκατης επετείου του Earth Charter. Θα προσπαθήσουμε να σας κρατήσουμε ενήμερους για τα τρέχοντα γεγονότα, μέσω της σελίδας της ομάδας Facebook του Venus Project και της σελίδας YouTube thevenusprojectmedia. Ευχαριστούμε όλους όσους εργάζεστε στο να γίνει όλο αυτό πραγματικότητα!

Δεν υπάρχουν σχόλια: