"O Αναρχισμός (Αγγλικα: Anarchism, Ισπανικα: anarquismο) είναι ένα ιδεολογικό, πολιτικό και κοινωνικό κίνημα. Ετυμολογικά προέρχεται από την ελληνικη λέξη αρχή= εξουσία και το στερητικό α. Στην κυριολεξία αναρχία σημαίνει «χωρίς εξουσία». Ο όρος αναρχισμός είναι αρκετά παρεξηγημένος καθώς αρχικά αρνητική είχε έννοια, διότι αναρχία συνήθως σήμαινε χάος κοινωνικό, πολιτικό και όχι μόνο. «Δήλωνε» δηλαδή την αταξία ή υπήρχαν φορές που ταυτιζόταν με βομβιστικές τρομοκρατικές ενέργειες. Η σύνδεση με τη βία είναι προπαγανδιστική καθώς οι μεγαλύτερες σχολές και οι μεγαλύτεροι θεωρητικοί αναρχικοί, θεωρούν τη βία όχι μόνο ακατάλληλο μέσο επιβολής αλλά επίσης την εξισώσουν με την αστική ηθική." Αποσπασμα απο την ερμηνια του αναρχισμου στο wikipedia
Επειδη εχω ακουσει πολλα ασχετα για τους αναρχικους απο ατομα που τους φοβουνται και αυτο που ειναι και αυτο που αντιπροσωπευουν, να καποια πραγματα που βρηκα στο ιντερνετ για την εννοια και την ιδεα του αναρχισμου:
Τι είναι ο αναρχισμός;
Ο αναρχισμός είναι μια πολιτική θεωρία ο στόχος της οποίας είναι η δημιουργία της αναρχίας, “της απουσίας ενός αφέντη, ενός άρχοντα.” ( Προυντόν, Τι Σημαίνει Ιδιοκτησία) Με άλλα λόγια, ο αναρχισμός είναι μια πολιτική θεωρία που στοχεύει στη δημιουργία μιας κοινωνίας μέσα στην οποία τα άτομα ελεύθερα συνεργάζονται μεταξύ τους με ισότητα και ελευθερία. Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο αναρχισμός αντιτίθεται σε κάθε μορφή ιεραρχικού ελέγχου –είτε πρόκειται για κρατικό έλεγχο ή για καπιταλιστικό– θεωρώντας τον όχι μόνο βλαβερό για το άτομο και την ατομικότητά του, αλλά και περιττό.
Σύμφωνα με την αναρχική Λ. Σούζαν Μπράουν:
“Αν και ο κόσμος αντιλαμβάνεται τον αναρχισμό σαν ένα βίαιο, αντικρατικό κίνημα, ο αναρχισμός είναι μια πολύ πιο λεπτή και αποχρώσα παράδοση από μια απλή αντίθεση στην κυβερνητική εξουσία. Οι αναρχικοί αντιτίθενται στην ιδέα ότι η εξουσία και η κυριαρχία είναι αναγκαίες για μια κοινωνία και αντ’ αυτών προτάσσουν πιο συνεργατικές, αντι-ιεραρχικές μορφές κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής οργάνωσης.” (The politics of Individualism)
Παρολ’ αυτά, ο “αναρχισμός” και η “αναρχία” είναι αναμφισβήτητα οι πιο παρεξηγημένες και παρερμηνευμένες έννοιες στην πολιτική θεωρία. Γενικά, οι λέξεις αυτές χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν το “χάος” ή την “έλλειψη τάξης”, και έτσι, επαγωγικά, οι αναρχικοί επιθυμούν το κοινωνικό χάος και την επιστροφή στους “νόμους της ζούγκλας”.
Αυτή η διαδικασία παρερμηνείας δεν είναι η μοναδική στην ιστορία. Σε χώρες για παράδειγμα όπου η κυριαρχία ενός ανθρώπου (μοναρχία) θεωρείτο αναγκαία, η λέξη “δημοκρατία” χρησιμοποιήθηκε όπως ακριβώς και η “αναρχία” για να δηλώσει σύγχυση και αταξία. Αυτοί που έχουν ίδια συμφέροντα στη διατήρηση του υπάρχοντος καθεστώτος, προφανώς επιθυμούν να δηλώσουν ότι η αντίθεση στο ισχύον σύστημα δεν είναι εφαρμόσιμη και ότι μια καινούργια μορφή κοινωνίας δεν μπορεί παρά να φέρει το χάος. Ή, όπως το εξέφρασε ο Ερίκο Μαλατέστα:
“εφόσον θεωρείτο ότι η κυβέρνηση ήταν απαραίτητη και ότι χωρίς αυτή θα κυριαρχούσε μονάχα αταξία και σύγχυση, ήταν φυσικό και λογικό ότι η αναρχία, που σημαίνει απουσία
κυβέρνησης, θεωρείται σαν έλλειψη τάξης.” (Αναρχία)
Οι αναρχικοί επιδιώκουν την αλλαγή αυτής της στερεότυπης αντίληψης για την αναρχία, έτσι ώστε ο κόσμος να συνειδητοποιήσει ότι οι κυβερνήσεις και οι άλλες ιεραρχικές κοινωνικές σχέσεις (ιεραρχικές δομές) είναι επιζήμιες και περιττές:
“Αλλάξτε γνώμη στον κόσμο, πείστε τον ότι η κυβέρνηση δεν είναι μόνο άχρηστη αλλά και άκρως επιζήμια και τότε η λέξη αναρχία, επειδή ακριβώς σημαίνει απουσία κυβέρνησης, θα σημαίνει για όλους: φυσική τάξη, κοινές ανθρώπινες ανάγκες και ενδιαφέροντα, απόλυτη ελευθερία μέσα στα πλαίσια απόλυτης αλληλεγγύης.” (Ibid., pp.12-13)
Ο αναρχισμός είναι περισσότερο ένα κίνημα ενάντια στην ιεραρχία παρά ένα καθαρά αντικυβερνητικό ή αντικρατικό κίνημα. Και αυτό διότι η ιεραρχία είναι η οργανωτική δομή που εμπεριέχει (την) εξουσία. Εφόσον το κράτος είναι η “υψηλότερη” μορφή ιεραρχίας, τότε οι αναρχικοί είναι εξ ορισμού ενάντια στο κράτος. Αυτός, όμως, δεν είναι ένας επαρκής ορισμός του αναρχισμού. Οι πραγματικοί αναρχικοί αντιτίθενται, όχι μόνο στο κράτος, αλλά σε κάθε μορφή ιεραρχικής οργάνωσης. Όπως είπε ο Brian Morris:
“ ... Οι αναρχικοί είναι άνθρωποι που απορρίπτουν κάθε μορφή διακυβέρνησης ή .... , κάθε μορφή ιεραρχίας και κυριαρχίας. ”
Ο αναρχισμός είναι μια πολιτική θεωρία ο στόχος της οποίας είναι η δημιουργία της αναρχίας, “της απουσίας ενός αφέντη, ενός άρχοντα.” ( Προυντόν, Τι Σημαίνει Ιδιοκτησία) Με άλλα λόγια, ο αναρχισμός είναι μια πολιτική θεωρία που στοχεύει στη δημιουργία μιας κοινωνίας μέσα στην οποία τα άτομα ελεύθερα συνεργάζονται μεταξύ τους με ισότητα και ελευθερία. Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο αναρχισμός αντιτίθεται σε κάθε μορφή ιεραρχικού ελέγχου –είτε πρόκειται για κρατικό έλεγχο ή για καπιταλιστικό– θεωρώντας τον όχι μόνο βλαβερό για το άτομο και την ατομικότητά του, αλλά και περιττό.
Σύμφωνα με την αναρχική Λ. Σούζαν Μπράουν:
“Αν και ο κόσμος αντιλαμβάνεται τον αναρχισμό σαν ένα βίαιο, αντικρατικό κίνημα, ο αναρχισμός είναι μια πολύ πιο λεπτή και αποχρώσα παράδοση από μια απλή αντίθεση στην κυβερνητική εξουσία. Οι αναρχικοί αντιτίθενται στην ιδέα ότι η εξουσία και η κυριαρχία είναι αναγκαίες για μια κοινωνία και αντ’ αυτών προτάσσουν πιο συνεργατικές, αντι-ιεραρχικές μορφές κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής οργάνωσης.” (The politics of Individualism)
Παρολ’ αυτά, ο “αναρχισμός” και η “αναρχία” είναι αναμφισβήτητα οι πιο παρεξηγημένες και παρερμηνευμένες έννοιες στην πολιτική θεωρία. Γενικά, οι λέξεις αυτές χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν το “χάος” ή την “έλλειψη τάξης”, και έτσι, επαγωγικά, οι αναρχικοί επιθυμούν το κοινωνικό χάος και την επιστροφή στους “νόμους της ζούγκλας”.
Αυτή η διαδικασία παρερμηνείας δεν είναι η μοναδική στην ιστορία. Σε χώρες για παράδειγμα όπου η κυριαρχία ενός ανθρώπου (μοναρχία) θεωρείτο αναγκαία, η λέξη “δημοκρατία” χρησιμοποιήθηκε όπως ακριβώς και η “αναρχία” για να δηλώσει σύγχυση και αταξία. Αυτοί που έχουν ίδια συμφέροντα στη διατήρηση του υπάρχοντος καθεστώτος, προφανώς επιθυμούν να δηλώσουν ότι η αντίθεση στο ισχύον σύστημα δεν είναι εφαρμόσιμη και ότι μια καινούργια μορφή κοινωνίας δεν μπορεί παρά να φέρει το χάος. Ή, όπως το εξέφρασε ο Ερίκο Μαλατέστα:
“εφόσον θεωρείτο ότι η κυβέρνηση ήταν απαραίτητη και ότι χωρίς αυτή θα κυριαρχούσε μονάχα αταξία και σύγχυση, ήταν φυσικό και λογικό ότι η αναρχία, που σημαίνει απουσία
κυβέρνησης, θεωρείται σαν έλλειψη τάξης.” (Αναρχία)Οι αναρχικοί επιδιώκουν την αλλαγή αυτής της στερεότυπης αντίληψης για την αναρχία, έτσι ώστε ο κόσμος να συνειδητοποιήσει ότι οι κυβερνήσεις και οι άλλες ιεραρχικές κοινωνικές σχέσεις (ιεραρχικές δομές) είναι επιζήμιες και περιττές:
“Αλλάξτε γνώμη στον κόσμο, πείστε τον ότι η κυβέρνηση δεν είναι μόνο άχρηστη αλλά και άκρως επιζήμια και τότε η λέξη αναρχία, επειδή ακριβώς σημαίνει απουσία κυβέρνησης, θα σημαίνει για όλους: φυσική τάξη, κοινές ανθρώπινες ανάγκες και ενδιαφέροντα, απόλυτη ελευθερία μέσα στα πλαίσια απόλυτης αλληλεγγύης.” (Ibid., pp.12-13)
Ο αναρχισμός είναι περισσότερο ένα κίνημα ενάντια στην ιεραρχία παρά ένα καθαρά αντικυβερνητικό ή αντικρατικό κίνημα. Και αυτό διότι η ιεραρχία είναι η οργανωτική δομή που εμπεριέχει (την) εξουσία. Εφόσον το κράτος είναι η “υψηλότερη” μορφή ιεραρχίας, τότε οι αναρχικοί είναι εξ ορισμού ενάντια στο κράτος. Αυτός, όμως, δεν είναι ένας επαρκής ορισμός του αναρχισμού. Οι πραγματικοί αναρχικοί αντιτίθενται, όχι μόνο στο κράτος, αλλά σε κάθε μορφή ιεραρχικής οργάνωσης. Όπως είπε ο Brian Morris:
“ ... Οι αναρχικοί είναι άνθρωποι που απορρίπτουν κάθε μορφή διακυβέρνησης ή .... , κάθε μορφή ιεραρχίας και κυριαρχίας. ”
και στο wikipedia :
O Αναρχισμός (Αγγλικά: Anarchism, Ισπανικά: anarquismο) είναι ένα ιδεολογικό, πολιτικό και κοινωνικό κίνημα. Ετυμολογικά προέρχεται από την ελληνική λέξη αρχή= εξουσία και το στερητικό α. Στην κυριολεξία αναρχία σημαίνει «χωρίς εξουσία». Ο όρος αναρχισμός είναι αρκετά παρεξηγημένος καθώς αρχικά αρνητική είχε έννοια, διότι αναρχία συνήθως σήμαινε χάος κοινωνικό, πολιτικό και όχι μόνο. «Δήλωνε» δηλαδή την αταξία ή υπήρχαν φορές που ταυτιζόταν με βομβιστικές τρομοκρατικές ενέργειες. Η σύνδεση με τη βία είναι προπαγανδιστική καθώς οι μεγαλύτερες σχολές και οι μεγαλύτεροι θεωρητικοί αναρχικοί, θεωρούν τη βία όχι μόνο ακατάλληλο μέσο επιβολής αλλά επίσης την εξισώσουν με την αστική ηθική.
Η πρώτη αναφορά της λέξεως αναρχία υπάρχει στο έργο Επτά επί Θήβαις (467 πχ) του Αισχύλου. Εκεί η Αντιγόνη ανοιχτά αρνείται να αποδεχτεί το διάταγμα των κρατούντων να αφήσει άθαφτο το πτώμα του αδερφού της Πολυνείκη, ως τιμωρία για τη συμμετοχή του στην επίθεση κατά των Θηβών, λέγοντας: "Ακόμα και αν κανείς άλλος δεν επιθυμούσε να συμμετάσχει στην ταφή, εγώ μόνη μου θα τον έθαβα και θα έπαιρνα το ρίσκο που θα σημαίνει η ταφή του αδερφού μου. Ούτε ντρέπομαι να δράσω ενάντια αψηφώντας τη βούληση των κρατούντων (έχουσα άπιστων την αναρχίαν πόλει)."
Οι αναρχικές ιδέες επίσης ανάχθηκαν σε θρησκείες όπως ο βουδισμός αλλά και σε φιλοσοφικές σχολές σκέψης. Σύμφωνα με τον Πιοτρ Κροπότκιν οι στωικοί, με κορυφαίο τον Ζήνωνα "αποστρεφόντουσαν την παντοδυναμία του κράτους, την επέμβασή του και τον κρατισμό και διακήρυσσαν την κυριαρχία του ηθικού νόμου του ατόμου" . Έτσι σύμφωνα με τον Κροπότκιν, ο Ζήνων ήταν ο καλύτερος υπέρμαχος της αναρχίας στον αρχαίο κόσμο.
Η πρώτη επίσημη γνωστοποίηση αναρχικών θέσεων προήλθε από τον ατομικιστή αναρχικό Ουίλιαμ Γκούντγουιν (William Godwin). Ήταν αυτός που στο έργο του Έρευνα για την πολιτική δικαιοσύνη πραγματεύτηκε μία μορφή ακραίου πολιτικού φιλελευθερισμού. Στη συνέχεια ο αναρχισμός ως μια ξεχωριστή πολιτική ιδεολογία εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα όταν οι υποστηρικτές και ο ίδιος ο Μιχαήλ Μπακούνιν αποσπάστηκαν από την Πρώτη Διεθνή, ή Διεθνή Ένωση των Εργατών που είχαν ιδρύσει ο Καρλ Μαρξ σε συνεργασία με τον «πατέρα της αναρχίας» Πιερ Ζοζέφ Προυντόν. Η πίστη του Μπακούνιν σε έναν «αντιεξουσιαστικό σοσιαλισμό» ήταν αυτή που οδήγησε στη διαγραφή του από τη Διεθνή και έβαλε τα θεμέλια για τον αναρχοκολεκτιβισμό ή κολεκτιβιστικό αναρχισμό, πάνω στον οποίο στηρίχτηκαν οι περισσότερες αναρχικές θεωρίες όπως ο αναρχοσυνδικαλισμός, ο οικοαναρχισμός, ο αναρχοκομμουνισμός κα. Με βάση λοιπόν τον αναρχοκολεκτιβισμό, ο αναρχισμός του 20ου αιώνα αρνείται τη μεταβατική περίοδο της Δικτατορίας του Προλεταριάτου (που ήταν μία από τις κύριες διαφωνίες του Μαρξ με τον Μπακούνιν), που προτείνουν οι κομμουνιστές για το πέρασμα στην αταξική κοινωνία. Επίσης, προωθεί την αυτοδιαχείριση και εστιάζει στην προσωπική ευθύνη που έχει το άτομο για τις πράξεις του απέναντι στον εαυτό του και το κοινωνικό σύνολο, του οποίου είναι μέλος.
Οι στόχοι του αναρχισμού, καθώς και τα μέσα επίτευξης των στόχων αυτών, αντιμετώπισαν έντονη κριτική και θεωρήθηκαν ουτοπικά. Για αυτόν το λόγο η απήχηση που έχει ο αναρχισμός είναι περιορισμένη σε σχέση με άλλες κυριότερες πολιτικές ιδεολογίες όπως ο σοσιαλισμός, ο φιλελευθερισμός κτλ. Οι αναρχικοί απορρίπτουν όλες τις μορφές πολιτικής πάλης ως ανούσιες και πιστεύουν σε μία «κοινωνική επανάσταση» (αναρχοκομουνιστές), σε γενικές απεργίες (αναρχοσυνδικαλιστές) ή σε μία γενική «ανυπακοή των μαζών» (ατομικιστές αναρχικοί). Ο αναρχισμός σαν κίνημα μπορεί και «επιβιώνει», για τον απλό λόγο ότι μπορεί και παίρνει θέση σε όλα τα κοινωνικά ζητήματα.
Η λέξη αναρχία, όπως τη χρησιμοποιούν οι περισσότεροι αναρχικοί, δηλώνει μια αρμονική αντιεξουσιαστική αταξική κοινωνία, που στηρίζεται στις δυνατότητες της εθελοντικής συνεργασίας και αμοιβαίας βοήθειας των ανθρώπων με βάση τον ατομικό αυτοπροσδιορισμό και την προσωπική συμμετοχή. Στη θέση των εξουσιαστικών πολιτικών δομών και των οικονομικών θεσμών οι αναρχικοί προτείνουν κοινωνικές σχέσεις θεμελιωμένες στην "εκούσια" ομαδική συγκρότηση αυτόνομων ατόμων, την αμοιβαία βοήθεια και την αυτοδιάθεση.
Ενώ συχνά ο αναρχισμός ορίζεται από αυτό στο οποίο εναντιώνεται, εντούτοις οι αναρχικοί ανά τις εποχές προσέφεραν σύμφωνα με το όραμα για αυτό που πιστεύουν ότι είναι η αληθινά ελεύθερη κοινωνία. Ωστόσο, οι ιδέες για το πώς μπορεί να είναι λειτουργική μια τέτοια κοινωνία πιθανώς διαφέρουν πολύ, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις διαπλεκόμενες οικονομικές σχέσεις.
Είδη Αναρχισμού
Ατομικιστικός Αναρχισμός
Υποστηρίζει ως αναγκαία την αναγνώριση της "εμπράγματης ιδιοκτησίας" του κάθε ατόμου. Ο κύριος εκπρόσωπος αυτού του ρεύματος είναι ο Κάσπαρ Σμίντ, πιο γνωστός ως Μαξ Στίρνερ. Ο ατομιστικός αναρχισμός είναι μια μορφή άκρατου φιλελευθερισμού, όπου κύρια στοιχεία του είναι ο ακραίος ατομικισμός, ο ατομισμός, ο εγωισμός, η συμβατική υποχρέωση, η ατομική ιδιοκτησία και άλλα. Πιθανή απόρροια του ατομικιστικού αναρχισμού είναι ο αναρχοκαπιταλισμός.
Αναρχοκολεκτιβισμός
Συνοπτικά ο κολεκτιβιστικός αναρχισμός (αναρχοκολεκτιβισμός) είναι μια μορφή άκρατου σοσιαλισμού (εξού και η άρνηση στη δικτατορία του προλεταριάτου), όπου κύρια στοιχεία είναι ο ακραίος κολεκτιβισμός, η ταξική πάλη, η κοινωνική επανάσταση, η συνεργασία / αμοιβαιότητα (μουτουαλισμός), το κοινωνικό καθήκον, η κοινοκτημοσύνη και άλλα. Απόρροια του αναρχοκολεκτιβισμού είναι ο αναρχοκομμουνισμός.
Αναρχοσυνδικαλισμός
Αναπτύχθηκε στη Γαλλία, Ισπανία και την Ιταλία, ενώ επεκτάθηκε και σε άλλες χώρες. Αντιτίθεται στο κράτος, την πολιτική πάλη και τα πολιτικά κόμματα. Δίνει τον πρώτο ρόλο στα συνδικάτα και θεωρεί την απεργία ως τη βασική μέθοδο πάλης ενάντια στην αστική τάξη.
Αναρχοκομμουνισμός
Φρονεί ότι την ιδιοκτησία θα πρέπει να τη διαχειρίζονται οι εθελοντικές ομάδες, σημείο που προσβάλει όμως την ελευθερία της νομής της κατοχής και της εκμετάλλευσης αυτής από τον ιδιοκτήτη. Κύριος εκφραστής της θεωρίας αυτής ήταν ο Π. Κροπότκιν, ο οποίος τοποθετούσε τα συμφέροντα της κοινωνίας πάνω από τα συμφέροντα του ατόμου και προέτασσε την ηθική δράση εναντίον της αστικής τάξης και της κυβέρνησης.
Αναρχοκαπιταλισμός
Αναρχοκαπιταλισμός ή αναρχισμός της ελεύθερης αγοράς αποκλήθηκε το ρεύμα εκείνο του φιλελεύθερου ατομικισμού που αρνείτο την ύπαρξη του κράτους, ως αυτόνομου μηχανισμού εξουσίας επί της κοινωνίας. Οι κύριοι θεωρητικοί του αναρχοκαπιταλισμού οραματίστηκαν ένα κοινωνικό μοντέλο στηριγμένο αποκλειστικά στην ατομική ιδιοκτησία και την ιδιωτική πρωτοβουλία. Οι βασικοί τους στόχοι ήταν η διαμόρφωση ενός δικαίου στηριγμένου στα αρνητικά δικαιώματα, η ιδιωτικοποίηση όλων των κρατικών θεσμών και η εξάλειψη κάθε μορφής άμεσου εξαναγκασμού έναντι οιουδήποτε πολίτη. Πίσω από τις αρχές τους υφέρπει μια προσήλωση στα φυσικά δικαιώματα και στην λοκιανή κοσμοθέαση. Πολλοί αναρχοκαπιταλιστές θεώρησαν ως εμβρυακό μοντέλο αναρχοκαπιταλιστικής κοινωνίας την μισοδιαλυμένη από τους πολέμους και ουσιαστικά ακυβέρνητη επί χρόνια Σομαλία.
Η πρώτη αναφορά της λέξεως αναρχία υπάρχει στο έργο Επτά επί Θήβαις (467 πχ) του Αισχύλου. Εκεί η Αντιγόνη ανοιχτά αρνείται να αποδεχτεί το διάταγμα των κρατούντων να αφήσει άθαφτο το πτώμα του αδερφού της Πολυνείκη, ως τιμωρία για τη συμμετοχή του στην επίθεση κατά των Θηβών, λέγοντας: "Ακόμα και αν κανείς άλλος δεν επιθυμούσε να συμμετάσχει στην ταφή, εγώ μόνη μου θα τον έθαβα και θα έπαιρνα το ρίσκο που θα σημαίνει η ταφή του αδερφού μου. Ούτε ντρέπομαι να δράσω ενάντια αψηφώντας τη βούληση των κρατούντων (έχουσα άπιστων την αναρχίαν πόλει)."
Οι αναρχικές ιδέες επίσης ανάχθηκαν σε θρησκείες όπως ο βουδισμός αλλά και σε φιλοσοφικές σχολές σκέψης. Σύμφωνα με τον Πιοτρ Κροπότκιν οι στωικοί, με κορυφαίο τον Ζήνωνα "αποστρεφόντουσαν την παντοδυναμία του κράτους, την επέμβασή του και τον κρατισμό και διακήρυσσαν την κυριαρχία του ηθικού νόμου του ατόμου" . Έτσι σύμφωνα με τον Κροπότκιν, ο Ζήνων ήταν ο καλύτερος υπέρμαχος της αναρχίας στον αρχαίο κόσμο.
Η πρώτη επίσημη γνωστοποίηση αναρχικών θέσεων προήλθε από τον ατομικιστή αναρχικό Ουίλιαμ Γκούντγουιν (William Godwin). Ήταν αυτός που στο έργο του Έρευνα για την πολιτική δικαιοσύνη πραγματεύτηκε μία μορφή ακραίου πολιτικού φιλελευθερισμού. Στη συνέχεια ο αναρχισμός ως μια ξεχωριστή πολιτική ιδεολογία εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα όταν οι υποστηρικτές και ο ίδιος ο Μιχαήλ Μπακούνιν αποσπάστηκαν από την Πρώτη Διεθνή, ή Διεθνή Ένωση των Εργατών που είχαν ιδρύσει ο Καρλ Μαρξ σε συνεργασία με τον «πατέρα της αναρχίας» Πιερ Ζοζέφ Προυντόν. Η πίστη του Μπακούνιν σε έναν «αντιεξουσιαστικό σοσιαλισμό» ήταν αυτή που οδήγησε στη διαγραφή του από τη Διεθνή και έβαλε τα θεμέλια για τον αναρχοκολεκτιβισμό ή κολεκτιβιστικό αναρχισμό, πάνω στον οποίο στηρίχτηκαν οι περισσότερες αναρχικές θεωρίες όπως ο αναρχοσυνδικαλισμός, ο οικοαναρχισμός, ο αναρχοκομμουνισμός κα. Με βάση λοιπόν τον αναρχοκολεκτιβισμό, ο αναρχισμός του 20ου αιώνα αρνείται τη μεταβατική περίοδο της Δικτατορίας του Προλεταριάτου (που ήταν μία από τις κύριες διαφωνίες του Μαρξ με τον Μπακούνιν), που προτείνουν οι κομμουνιστές για το πέρασμα στην αταξική κοινωνία. Επίσης, προωθεί την αυτοδιαχείριση και εστιάζει στην προσωπική ευθύνη που έχει το άτομο για τις πράξεις του απέναντι στον εαυτό του και το κοινωνικό σύνολο, του οποίου είναι μέλος.
Οι στόχοι του αναρχισμού, καθώς και τα μέσα επίτευξης των στόχων αυτών, αντιμετώπισαν έντονη κριτική και θεωρήθηκαν ουτοπικά. Για αυτόν το λόγο η απήχηση που έχει ο αναρχισμός είναι περιορισμένη σε σχέση με άλλες κυριότερες πολιτικές ιδεολογίες όπως ο σοσιαλισμός, ο φιλελευθερισμός κτλ. Οι αναρχικοί απορρίπτουν όλες τις μορφές πολιτικής πάλης ως ανούσιες και πιστεύουν σε μία «κοινωνική επανάσταση» (αναρχοκομουνιστές), σε γενικές απεργίες (αναρχοσυνδικαλιστές) ή σε μία γενική «ανυπακοή των μαζών» (ατομικιστές αναρχικοί). Ο αναρχισμός σαν κίνημα μπορεί και «επιβιώνει», για τον απλό λόγο ότι μπορεί και παίρνει θέση σε όλα τα κοινωνικά ζητήματα.
Η λέξη αναρχία, όπως τη χρησιμοποιούν οι περισσότεροι αναρχικοί, δηλώνει μια αρμονική αντιεξουσιαστική αταξική κοινωνία, που στηρίζεται στις δυνατότητες της εθελοντικής συνεργασίας και αμοιβαίας βοήθειας των ανθρώπων με βάση τον ατομικό αυτοπροσδιορισμό και την προσωπική συμμετοχή. Στη θέση των εξουσιαστικών πολιτικών δομών και των οικονομικών θεσμών οι αναρχικοί προτείνουν κοινωνικές σχέσεις θεμελιωμένες στην "εκούσια" ομαδική συγκρότηση αυτόνομων ατόμων, την αμοιβαία βοήθεια και την αυτοδιάθεση.
Ενώ συχνά ο αναρχισμός ορίζεται από αυτό στο οποίο εναντιώνεται, εντούτοις οι αναρχικοί ανά τις εποχές προσέφεραν σύμφωνα με το όραμα για αυτό που πιστεύουν ότι είναι η αληθινά ελεύθερη κοινωνία. Ωστόσο, οι ιδέες για το πώς μπορεί να είναι λειτουργική μια τέτοια κοινωνία πιθανώς διαφέρουν πολύ, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις διαπλεκόμενες οικονομικές σχέσεις.
Είδη Αναρχισμού
Ατομικιστικός Αναρχισμός
Υποστηρίζει ως αναγκαία την αναγνώριση της "εμπράγματης ιδιοκτησίας" του κάθε ατόμου. Ο κύριος εκπρόσωπος αυτού του ρεύματος είναι ο Κάσπαρ Σμίντ, πιο γνωστός ως Μαξ Στίρνερ. Ο ατομιστικός αναρχισμός είναι μια μορφή άκρατου φιλελευθερισμού, όπου κύρια στοιχεία του είναι ο ακραίος ατομικισμός, ο ατομισμός, ο εγωισμός, η συμβατική υποχρέωση, η ατομική ιδιοκτησία και άλλα. Πιθανή απόρροια του ατομικιστικού αναρχισμού είναι ο αναρχοκαπιταλισμός.
Αναρχοκολεκτιβισμός
Συνοπτικά ο κολεκτιβιστικός αναρχισμός (αναρχοκολεκτιβισμός) είναι μια μορφή άκρατου σοσιαλισμού (εξού και η άρνηση στη δικτατορία του προλεταριάτου), όπου κύρια στοιχεία είναι ο ακραίος κολεκτιβισμός, η ταξική πάλη, η κοινωνική επανάσταση, η συνεργασία / αμοιβαιότητα (μουτουαλισμός), το κοινωνικό καθήκον, η κοινοκτημοσύνη και άλλα. Απόρροια του αναρχοκολεκτιβισμού είναι ο αναρχοκομμουνισμός.
Αναρχοσυνδικαλισμός
Αναπτύχθηκε στη Γαλλία, Ισπανία και την Ιταλία, ενώ επεκτάθηκε και σε άλλες χώρες. Αντιτίθεται στο κράτος, την πολιτική πάλη και τα πολιτικά κόμματα. Δίνει τον πρώτο ρόλο στα συνδικάτα και θεωρεί την απεργία ως τη βασική μέθοδο πάλης ενάντια στην αστική τάξη.
Αναρχοκομμουνισμός
Φρονεί ότι την ιδιοκτησία θα πρέπει να τη διαχειρίζονται οι εθελοντικές ομάδες, σημείο που προσβάλει όμως την ελευθερία της νομής της κατοχής και της εκμετάλλευσης αυτής από τον ιδιοκτήτη. Κύριος εκφραστής της θεωρίας αυτής ήταν ο Π. Κροπότκιν, ο οποίος τοποθετούσε τα συμφέροντα της κοινωνίας πάνω από τα συμφέροντα του ατόμου και προέτασσε την ηθική δράση εναντίον της αστικής τάξης και της κυβέρνησης.
Αναρχοκαπιταλισμός
Αναρχοκαπιταλισμός ή αναρχισμός της ελεύθερης αγοράς αποκλήθηκε το ρεύμα εκείνο του φιλελεύθερου ατομικισμού που αρνείτο την ύπαρξη του κράτους, ως αυτόνομου μηχανισμού εξουσίας επί της κοινωνίας. Οι κύριοι θεωρητικοί του αναρχοκαπιταλισμού οραματίστηκαν ένα κοινωνικό μοντέλο στηριγμένο αποκλειστικά στην ατομική ιδιοκτησία και την ιδιωτική πρωτοβουλία. Οι βασικοί τους στόχοι ήταν η διαμόρφωση ενός δικαίου στηριγμένου στα αρνητικά δικαιώματα, η ιδιωτικοποίηση όλων των κρατικών θεσμών και η εξάλειψη κάθε μορφής άμεσου εξαναγκασμού έναντι οιουδήποτε πολίτη. Πίσω από τις αρχές τους υφέρπει μια προσήλωση στα φυσικά δικαιώματα και στην λοκιανή κοσμοθέαση. Πολλοί αναρχοκαπιταλιστές θεώρησαν ως εμβρυακό μοντέλο αναρχοκαπιταλιστικής κοινωνίας την μισοδιαλυμένη από τους πολέμους και ουσιαστικά ακυβέρνητη επί χρόνια Σομαλία.
